مهاجرین و تابعیت در ایران

تابعیت ایران چیست؟

به رابطه سیاسی، حقوقی و معنوی که شخصی را به دولت معینی مرتبط می کند، تابعیت می گویند.

با توجه به این تعریف؛ تابعیت ایران شامل کلیه کسانی می شود که ساکن ایران هستند، به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آن ها مسلم باشد.

امّا چه کسانی مسلماً تابعیت ایران را دارا می باشند؟

• کسانی که پدر ایرانی دارند. این افراد چه در ایران متولد شده باشند و چه در خارج از ایران؛ به سبب ایرانی بودن پدر، تابعیت ایران را دارند. (با شرط مشروع بودن نسب کودک)
• کسانی که در ایران متولد شده باشند امّا پدر و مادر آن ها معلوم نباشد. (در صورتی که نسب نامشروع این کودکان آشکار شود اعطای تابعیت لغو خواهد شد)
• کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آن ها در ایران متولد شده، به دنیا آمده اند. (اطفال متولد از نمایندگان سیاسی و کنسولی خارجه را شامل نمی شود)
• کسانی که در ایران از پدری که تبعه خارجه است متولد شده اند و بلافاصله پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام، لااقل یک سال دیگر در ایران اقامت کرده باشند. در غیر این صورت قبول شدن آن ها به تابعیت ایران بر طبق مقرراتی خواهد بود که مطابق قانون برای تحصیل تابعیت ایران مقرر است. (اطفال متولد از نمایندگان سیاسی و کنسولی خارجه را شامل نمی شود)

به طور اکتسابی نیز می توان طبق تبصره ماده ۹۷۶، تابعیت ایرانی را کسب کرد که شامل موارد زیر می باشد:

• هر زن تبعه خارجی که شوهر ایرانی اختیار کند. (از طریق ازدواج)
• هر تبعه خارجی که تابعیت ایران را تحصیل کرده باشد. (با روش های تحصیلی، تجاری و یا مذهبی)

مزایای گرفتن تابعیت ایران برای اتباع افغانی

ممکن است این سؤال برایتان به وجود بیاید که اصلاً گرفتن تابعیت ایران برای افغانها چه سود و منفعتی دارد؟

قبل از هر چیز باید عرض کنم تبعه هر کشوری که باشیم فرزند زمینیم و کسی بر دیگری برتر نیست. امّا زمانی که اشخاص به هر دلیلی به کشور دیگری مهاجرت می کنند؛ ممکن است دچار بعضی تبعیض ها و نابرابری ها شوند که با کسب تابعیت، این مسائل به حداقل خود کاهش می یابد و اتباع می توانند همانند ساکنین کشور مورد اقامتشان از مزایا و حقوق شهروندی تمام ساکنین، به طور یکسان برخوردار شوند.

از این حقوق می توانیم به مواردی مثل تحصیل، اخذ گواهینامه، خرید و فروش اموال منقول (ماشین و…) و غیر منقول (خانه، زمین و مغازه)، تنظیم سند رسمی، داشتن حساب بانکی و انجام امور بانکی و اداری اشاره کرد.

حال شما را به خواندن ادامه این مطلب دعوت می کنم تا با تمامی حقوق خود به عنوان یک تبعه افغانستانی آشنا شوید.

شرایط گرفتن تابعیت ایرانی برای اتباع افغانی

شرایط گرفتن تابعیت ایرانی برای اتباع خارجی شامل موارد زیر می شود:

• متقاضی کسب تابعیت ایران، ۱۸ سالش به اتمام رسیده باشد.
• متقاضی کسب تابعیت ایران، ۵ سال به طور قانونی در ایران سکونت داشته باشد. (اگر مدت اقامت در خارجه برای خدمت به دولت ایران باشد، در حکم اقامت در خاک ایران است)
• متقاضی کسب تابعیت ایران، در هیچ کشور دیگری به جنایت غیر سیاسی محکوم نشده باشد. (بنابراین جنایت سیاسی مانع محسوب نمی شود)
• شخص متقاضی از خدمت سربازی در کشور خودش فراری نباشد. (انجام خدمت سربازی ضروری نیست؛ بلکه کافی است که شخص فراری نباشد)

تفاوت تابعیت با اقامت

مطابق قانون، محلی که شخص در آن جا سکونت دارد و مرکز مهم امور او نیز در همان محل است، اقامتگاه آن شخص محسوب شده که مکان معینی از یک کشور است.
گفتیم که به رابطه سیاسی، حقوقی و معنوی که شخصی را به دولت معینی مرتبط می کند، تابعیت می گویند.

حال اقامت چیست؟

اقامت، به رابطه ای مادی و حقوقی می گویند که بدون توجه به تابعیت شخص، فرد را به قسمتی از خاک یک کشور مرتبط می سازد.

شرایط گرفتن اقامت دائم در ایران برای اتباع افغانی

گرفتن اقامت ایران برای افغانی های عزیز نیز مانند اخذ تابعیت، مستلزم شرایطی است که در ادامه تمام این شرایط را برای شما ذکر می کنم.

• اتباع افغانی برای کسب اقامت دائم ایران، باید ۵ سال سابقه اقامت قانونی (پروانه اقامت) در ایران را داشته باشند.
• اتباع افغانی در هنگام کسب اقامت ایران، به هنگام تقاضا به سن ۱۸ سال تمام رسیده باشند.
• شخص تبعه دارای مقام عالی علمی یا شغلی با تخصص بالا بوده و ۲ سال سابقه اقامت قانونی داشته باشد.
• متقاضی اقامت دائم ایران، ضمن داشتن ۲ سال سابقه اقامت قانونی در ایران، خدمات شایسته و ارزنده ای را به امور عام المنفعه که مورد تأیید مقامات صلاحیت دار است، انجام داده باشد.
• متقاضی اقامت دائم در ایران، ضمن دارا بودن ۲ سال سابقه اقامت قانونی در ایران، در امور تولیدی و عمرانی ایران که مورد تأیید مقامات صلاحیت دار است، سرمایه گذاری کرده باشد.
• متقاضی اقامت دائم در ایران، ضمن داشتن بودن ۲ سال سابقه اقامت قانونی در ایران، درآمد یا حقوق مستمری بازنشستگی او به تأیید یکی از بانک های مجاز ایران رسیده باشد.
• متقاضی باید دارای معرفی نامه از اداره تابعیت وزارت امور خارجه ایران باشد.
• متقاضی اقامت دائم در ایران، دارای زن و فرزند ایرانی باشد.

مدارک لازم برای گرفتن تابعیت ایران

مطابق اطلاعیه سایت وزارت امور خارجه؛ برای تحصیل تابعیت ایران، مدارک زیر را باید تهیه و تکمیل کنید:

• تکمیل پرسشنامه (فرم شماره ۸)
• یک قطعه عکس (پشت نویسی شده)
• تصویر مدارک هویتی خارجی (گذرنامه، کارت شناسایی و…)
• تصویر کامل از مدارک هویتی ایرانی (در صورت ایرانی بودن همسر و فرزندان، از تمام صفحات)
• تصاویر کامل مدارک هویتی و مسافرتی همسر و فرزندان
• در صورت اشتغال به تحصیل، تصویر آخرین مدرک تحصیلی یا ارائه گواهی مربوطه
• در صورت اشتغال به کار، تصویر پروانه کار یا گواهی مربوطه
• در صورت دارا بودن سوابق ایثارگری، ارائه اصل گواهی از سازمان مربوطه

۰ تا ۱۰۰ مراحل گرفتن تابعیت ایران برای اتباع افغانی

حال وقت آن است که با دانستن مراحل کامل گرفتن تابعیت ایران برای اتباع افغانی آشنا شوید و هر چه سریع تر جهت کسب تابعیت ایرانی به صورت قانونی و اصولی اقدام کنید.

مرحله اول

اتباع افغانی برای گرفتن تابعیت ایران، ابتدا باید در استانداری های محل اقامت (محل اقامت شخص متقاضی تابعیت) در دفتر امور اتباع و مهاجرین خارجی و یا در اداره تابعیت، امور پناهندگان و مهاجرین، پرونده تشکیل دهند.

مرحله دوم

طرح درخواست در کمیسیون ماده ۳ نظام نامه تابعیت است و بعد از استعلام از پلیس ناجا، در صورت توافق کمیسیون ماده ۳ نظام نامه، وصول تصدیق نامه پلیس حاصل می شود.

درخواست مطرح شده در هیأت وزیران بررسی می شود و در صورت توافق هیأت وزیران، آزمون قانون اساسی و سوگند برگزار می شود.

مرحله سوم

در نهایت متقاضی تابعیت ایران، مدارک خارجی را به وزارت خارجه تحویل داده و جهت صدور سند و شناسنامه به ثبت احوال معرفی می شود.

در ادامه مقاله به شرایط گرفتن شناسنامه برای اتباع افغانی همراه با مدارک مورد نیاز برای این منظور، اشاره کرده ام.

قانون جدید تابعیت فرزندان مادر ایرانی

در گذشته فرزندان مادر ایرانی که خواهان دریافت تابعیت ایرانی بودند، نمی توانستند تابعیت ایرانی را کسب کنند و در حق آن ها اجحاف میشد.

امّا اکنون با تصویب آیین نامه اعطای تابعیت ایران به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، مقرر شد که به فرزندان مادران ایرانی که پدر خارجی دارند نیز با توجه به شرایط و دستورالعمل ها تابعیت ایرانی اعطا شود.

در این شرایط با داشتن تابعیت و شناسنامه ایرانی، این فرزندان نیز از حقوق و تکالیف اتباع ایرانی برخوردار می شوند.

طبق قانون جدید تابعیت، فرزندان مادر ایرانی برای دریافت تابعیت ایرانی؛ ابتدا باید در سامانه اینترنتی اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، به نشانی bafia.ir ثبت نام شوند.

گرفتن تابعیت ایرانی برای اتباع افغانی (فرزندان) از مادر ایرانی

گرفتن تابعیت ایران برای اتباع افغانی (فرزندان) که مادر ایرانی دارند را به ۲ حالت می توانیم در نظر بگیریم:

حالت اول: گرفتن تابعیت ایرانی برای فرزندان کمتر از ۱۸ سال از مادر ایرانی

حالت دوم: گرفتن تابعیت ایرانی برای فرزندان بیشتر از ۱۸ سال از مادر ایرانی

در حالت اول که فرزند مادر ایرانی کمتر از ۱۸ سال دارد؛ مادران ایرانی برای اثبات تابعیت ایرانی فرزندان زیر ۱۸ سال خود، ابتدا باید برای صدور شناسنامه ایرانی اقدام کنند که برای این کار ابتدا باید در سامانه اینترنتی اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، به نشانی bafia.ir ثبت نام به عمل آورند.

سپس در این سامانه درخواست تشکیل پرونده تابعیت برای صدور شناسنامه فرزند مادر ایرانی داده شود و فرم اطلاعات هویتی مادر که از سوی فرزندش تقاضای صدور شناسنامه و تابعیت ایرانی می کند، پر شود.

امّا در حالت دوم که فرزند مادر ایرانی بیشتر از ۱۸ سال دارد؛ اگر قبل از ۱۸ سالگی، مادر ایرانی شخص، درخواست تابعیت ایرانی را داده باشد، بعد از ۱۸ سالگی خود شخص می تواند ادامه پرونده را پیگیری کند.

امّا اگر تا قبل از ۱۸ سالگی هیچ اقدامی جهت درخواست تابعیت داده نشده باشد، باز هم خود شخص می تواند بعد از ۱۸ سالگی اقدام به درخواست تابعیت ایرانی بنماید.

امّا بپردازم به یک شرایط خاص…

اگر فرزندی با مادر ایرانی که بالای ۱۸ سال دارد؛ تمایل داشته باشد بدون حضور در ایران عزیز تابعیت ایران را اخذ کند، عدم حضورش مانع درخواست تابعیت وی نخواهد بود و می تواند با مراجعه به نمایندگی سیاسی و کنسولی ایران در محل سکونت مادر ایرانی، درخواست اعطای تابعیت ایرانی بدهد و پرونده را تشکیل و به جریان بیندازد.

در این شرایط مادر ایرانی ابتدا باید برای فرزند خود در سامانه اینترنتی اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، به نشانی bafia.ir مراجعه و برای درخواست تابعیت فرزندش مراحل ثبت نام را تکمیل نماید تا پرونده تابعیت و صدور شناسنامه فرزند به جریان بیفتد.

حال اگر فرزند مادر ایرانی بالای ۱۸ سال داشته باشد، تمام این مراحل را خود شخصاً می تواند انجام دهد.

فرزندان اتباع افغانی که در ایران به دنیا می آیند

در انتقال تابعیت اصطلاحی داریم با عنوان اصل خاک.

براساس این اصل؛ در صورت متولد شدن نوزادی در خاک یک کشور، تابعیت آن کشور به کودک متولد شده، داده می شود.

امّا در قانون ایران اصل خاک را نداریم و فرزندان اتباع افغانی که در ایران متولد می شوند نیز باید برای گرفتن تابعیت ایران، به وزارت امور خارجه مراجعه کنند و درخواست تابعیت ایرانی بدهند که در صورت دارا بودن شرایط لازم برای کسب تابعیت، با درخواست متقاضی موافقت خواهد شد.

مدارک لازم جهت گرفتن شناسنامه ایرانی برای اتباع افغانی

اتباع افغانی که پدر و یا مادر ایرانی ندارند، نمی توانند شناسنامه ایرانی دریافت کنند.

امّا دو حالت برای دریافت شناسنامه ایرانی برای اتباع افغانی وجود دارد:

۱٫ پدر ایرانی باشد
۲٫ مادر ایرانی باشد

تذکر: توصیه می کنم به جای روش های غیرقانونی نظیر خرید شناسنامه ایرانی از روش های اصولی و از یک وکیل برای گرفتن شناسنامه ایرانی استفاده کنید تا از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری شود.

پدر و یا مادر ایرانی اتباع افغانستانی، با در دست داشتن مدارک زیر می توانند جهت صدور شناسنامه به ثبت احوال مراجعه کنند.

مدارک لازم جهت گرفتن شناسنامه ایرانی برای اتباع خارجی، توسط پدر ایرانی:

• اصل شناسنامه پدر و مادر
• گواهی ولادت صادره توسط پزشک و یا ماما
• فیش بانکی طبق تعرفه های جاری
• حضور پدر و یا جد پدری

مدارک لازم جهت گرفتن شناسنامه ایرانی برای اتباع خارجی، توسط مادر ایرانی:

• گواهی ولادت در ایران
• پروانه زناشویی والدین
• کپی شناسنامه و کارت ملی مادر
• کپی مدارک شناسایی پدر
• تکمیل فرم های پرسشنامه متقاضیان
• در صورتی که پدر فوت کرده باشد و یا والدین طلاق گرفته باشند، گواهی فوت و حکم طلاق الزامی است

دریافت کد اختصاصی اتباع افغانی

کد شناسایی که اطلاعات اتباع غیر ایرانی در آن ثبت می شود را کد فراگیر می گویند. در واقع کد فراگیر مانند کد ملی برای اتباع خارجی می باشد و قابل استعلام است.
لازم به ذکر است که بدون داشتن کد فراگیر، امکان انجام عملیات بانکی و بسیاری از فعالیت های اداری امکان پذیر نخواهد بود.

استفاده و کاربرد کد فراگیر به اینجا خلاصه نمی شود و بسیاری از فعالیت ها همانند: ایجاد حساب بانکی، ثبت سند، ایجاد شرکت، تحصیل، کنکور و دانشگاه، اخذ گواهینامه رانندگی، مالیات، ورود کالا، بیمه و سایر موارد با داشتن کد فراگیر امکان پذیر است.

بنابراین کلیه اتباع افغانی که در ایران قصد سکونت، کار و یا تحصیل را دارند؛ برای انجام امور خود که در ادامه به تعدادی از آن ها اشاره می کنم، نیاز به کدی به نام کد فراگیر (شناسه اختصاصی اتباع) دارند.

• ثبت نام در کنکور و دانشگاه ها
• اخذ گواهینامه
• افتتاح حساب بانکی و پیگیری امور بانکی
• ثبت نام بیمه تأمین اجتماعی
• بورس و سهام اوراق بهادار و ارسال لیست حقوق

تذکر: کد فراگیر برای هر شخص به صورت مجزا صادر می شود و هر شخص با کد اختصاصی خود، به تمام کارهای اداری نام برده شده می تواند رسیدگی کند. بنابراین در یک خانواده اتباع، باید به تعداد اعضای خانواده برای کد فراگیر به صورت مجزا ثبت نام کنند.

مراحل و مدارک مورد نیاز برای دریافت کد فراگیر

اتباع افغانی متقاضی دریافت کد فراگیر، نخست باید در سامانه faragir-code.ir ثبت نام کنند و اطلاعات خواسته شده در سامانه را به دقت پاسخ دهند.

پس از تأیید اطلاعات در سامانه، یک کد پیگیری دریافت خواهند کرد. سپس بعد از چند روز، پیامکی شامل کد فراگیر برای متقاضی محترم ارسال می شود.

این کد برای تمامی اتباع افغانی و سایر اتباع خارجی حقیقی که در ایران فعالیت و یا زندگی می کنند، صادر می شود.

مدت زمان دریافت کد نیز پس از ثبت درخواست در سامانه، ۱ تا ۳ روز کاری به طول می انجامد.

برای ثبت نام کد فراگیر، داشتن یکی از مدارک زیر کفایت می کند:

• پاسپورت
• کارت آمایش
• برگه تردد
• برگه تردد بین شهری
• دفترچه اقامت
• دفترچه پناهندگی
• برگه سرشماری
• گواهی ولادت
• فرم درخواست شماره اختصاصی

تبدیل وضعیت کارت آمایش

اتباع افغانی که دارای کارت آمایش هستند؛ می توانند با تغییر در وضعیت اقامتی خود، باطل کردن کارت آمایش معتبر و ثبت اقامت معتبر توسط پلیس گذرنامه و مهاجرت در گذرنامه (تغییر اقامت از کارت آمایش به اقامت گذرنامه ای)، تبدیل وضعیت کنند.

تذکر: تبدیل وضعیت باید برای کلیه اعضای خانواده انجام شود و تنها در چند مورد امکان تبدیل وضعیت به صورت فردی وجود دارد.

استثناعات تبدیل وضعیت که به صورت فردی نیز امکان پذیر است؛ شامل:

• تبعه افغانی با فردی که مدرک اقامتی معتبر دارد ازدواج کرده باشد و ازدواجشان در سفارت کشورش ثبت قانونی شده باشد و عقد نامه دریافت کرده باشند.
• با شخصی که در خارج از ایران زندگی می کند و مقیم آن کشور است ازدواج کرده باشد، عقد نامه دریافت کرده باشند و با اصل آن مراجعه کنند، پاسپورت سفید گرفته باشند، کپی گذرنامه و مدرک اقامتی زوج یا زوجه را همراه داشته باشند و جهت تبدیل وضعیت به محل اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری مراجعه نمایند.
• دانشجو باشند.

اتباع افغانی که شرایط لازم برای انجام تبدیل وضعیت را دارند؛ باید ابتدا از سفارت کشور متبوع خود گذرنامه سفید دریافت کنند و همراه تمام اعضای خانواده با در دست داشتن گذرنامه و کارت آمایش، جهت تبدیل وضعیت به یکی از اردوگاه هایی که در آن جا پرونده دارند، مراجعه نمایند.

به پایان یکی دیگر از مقالات وب سایت فصلنامه اندیشه نو رسیدیم. بنده امیدوارم که این مقاله برای شما مفید بوده باشد.